Koorpartij-oefening

De tekst van cantate BWV 107, die Bach schreef voor 23 juli 1724, een zevende zondag na Trinitatis, vormt een unieke uitzondering in de aaneengesloten reeks van 44 'koraalcantates' die hij vanaf Trinitatis 1724 componeerde op eenzelfde stramien: van een lied (koraal) uit de kerkelijke liedbundel blijven het eerste en laatste couplet ongewijzigd, de binnenverzen worden herdicht tot recitatieven en aria's. In BWV 107 dienen plotseling de ongewijzigde binnenverzen tot cantatetekst; er is geen tekstdichter aan te pas gekomen. Volgens dit per-omnes-versus-procédé schreef men vroeger wel cantates, ook Bach heeft zo'n jeugdwerk (BWV 4, 1707), en ook later zal hij er nog zijn toevlucht toe nemen om gaten in zijn koraalcantatejaargang te dichten wanneer zijn gespecialiseerde librettist hem is ontvallen. Maar waarom hij dat voor 23 juli 1724 deed blijft onduidelijk.

Het ligt voor de hand een relatie te veronderstellen met het feit dat Bach een week eerder, 16 juli, in Köthen moest optreden en daardoor voor die dag, de zesde zondag na Trinitatis, geen cantate kon uitvoeren en dus ook niet componeerde. Wanneer hij omstreeks 1732 deze lacune in zijn koraalcantatejaargang opvult, blijkt hij over een libretto te beschikken van het standaardtype dat hij in 1724/'25 gebruikte, terwijl hij voor alle overige lacunes (door ontstentenis van zijn tekstdichter) moest terugvallen op het per-omnes-versusmodel.

Of was er een relatie met het feit dat de paasdatum in Sachsen en Thüringen nog steeds niet volgens de Gregoriaanse norm werd berekend en daardoor in 1724 één week eerder viel dan in de rest van de wereld. De zondag dat Bach in Köthen verkeerde (en dus geen cantate kon uitvoeren maar wel kon componeren), 16 juli, was daarom in Leipzig de zesde maar overal elders de vijfde zondag na Trinitatis.

Het lied Was willst du dich betrüben, o meine liebe Seel werd in 1630 geschreven door de predikant Johann Heermann, die op de verschrikkingen van de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) reageerde met de productie van circa vierhonderd kerkliederen. Het behelst een oproep tot godsvertrouwen en sluit daarmee aan op de evangelietekst van deze zondag (Marcus 8: 1-9, de wonderbare spijziging van vierduizend mensen), waarin de discipelen aanvankelijk betwijfelen of zij zo'n schare met zeven broden kunnen voeden. De zeven coupletten die als cantatedelen terugkeren bevatten een vermaning tot godsvertrouwen (1), de motivering daarvan (2), een oproep tot moed (3), de machteloosheid van het kwaad (4), Gods almacht (5), de toewijding van de gelovige (6) en dankbaarheid (7).