Das prachtvolle Mittwoch Mittag Konzert (mimiko) vom 26.10.2016 in der Elisabethenkirche Basel
Studierende der Schola Cantorum Basiliensis
Oefennummers: |
Bladmuziek: |
Toelichting:
Cantate 115 behoort tot Bachs tweede Leipziger jaargang en is dus een 'koraalcantate'. Ze werd geschreven voor 4 november 1724, de tweeëntwintigste zondag na Trinitatis; het kerkelijk jaar loopt ten einde, Allerzielen en Allerheiligen zijn voorbij, de kerk bereidt zich voor op de laatste dingen, wanneer, zoals de slotregels van het koraal grimmig aankondigen, Gott wird richten und die Welt vernichten.
De evangelielezing voor deze zondag is uit Matteüs 18, de verzen 23-35, de gelijkenis van de ondankbare knecht die, nadat hem zelf grote schulden zijn kwijtgescholden, op zijn beurt meedogenloos optreedt tegen een collega van wie hij nog iets te goed heeft, en daarvoor ter verantwoording wordt geroepen. Het betrekkelijk jonge en daarom wellicht in Leipzig nog niet zo vertrouwde koraal van Johann Burchard Freystein uit 1697, dat de basis vormt voor Bachs cantate, houdt slechts zijdelings met de evangelietekst verband; de cantate die Bach een jaar eerder voor deze zondag schreef (BWV 89) was daarop sterker betrokken. Mache dich, mein Geist bereit concentreert zich op het moment dat onverwachts de afrekening kan plaatsvinden: zorg dat je morele huishouding op orde is, waak (delen (2) en (3)) en bid (delen (4) en (5)), thema's die ook in twee andere novembercantates terugkomen: Wachet auf (BWV 140) en Wachet, betet (BWV 70).
Zoals in de koraalcantates van zijn tweede jaargang gebruikelijk handhaaft Bach de teksten van het eerste en laatste (tiende) koraalvers voor opening en slot van zijn cantate, de twee aria's (2) en (4) zijn parafrases van Freysteins verzen 2 resp. 7, de recitatieven van de resterende ‘binnencoupletten' (3-6, 8-9).
Freysteins koraal staat in een majeur toonsoort (G-groot), dus zijn ook Bachs hoekdelen (1) en (6) in majeur, maar gezien de ernst van de boodschap staan de binnendelen (2) tot (5) in mineur.