Herbert Howells: Jubilate (Collegium Regale)
| Oefennummer. |
Toelichting Jubilate:
Het Jubilate Deo – voor de Chapel Royal – is een zetting van Psalm 100 (O wees blij in de Heer, alle landen). Het werd in 1967 gecomponeerd voor de vooraanstaande organist en koordirigent John Williams en zijn koor in de schitterende Tudor Chapel in de Tower of London. De psalm is een lied van ongebreidelde vreugde, en het enige dat van een componist wordt verlangd, is dat hij in een feestelijke stemming komt. Wat uiteraard van een werkelijk groot componist wordt verlangd, is dat hij vermijdt een werk te produceren dat alleen maar de kop opsteekt in een reeks muzikale clichés. Binnen het kader van dit korte werk varieert Howells op meesterlijke wijze tonaliteit en textuur, waarbij spanning wordt opgebouwd door het gebruik van pedaalpunten. Het orgel levert zijn eigen bijdrage in muziek die vrolijk en extravert is. Het tempo wordt iets breder voor de dramatische intrede van de hoge tonen op een hoge G-flat bij de opening van de Gloria, en de spanning wordt gehandhaafd tot het vreugdevolle einde.
Herbert Howells is een naam die bij ons niet zo bekend is als andere Engelse groten zoals Edward Elgar of Ralph Vaughan Williams. In zijn eigen land is dat anders, daar kan hij rustig naast die monumenten staan. Terecht.
Herbert Norman Howells (1892-1983) was een Engels componist, organist en muziekleraar. Hij werd geboren in Lydney, vlakbij Gloucester, en was de jongste van een groot gezin. Hij kende een gelukkige jeugd en groeide op in de nabijheid van de heuvels van de Cotswold Country die hem blijvend zouden inspireren. Zijn vader was, naast zijn beroepsactiviteiten, ook dikwijls actief als organist in de kerk van Lydney. Herbert zelf bleek reeds vroeg over veelbelovend muzikaal talent te beschikken. Hij werd algauw vaste assistent-organist in zijn parochiekerk waar hij als kind ook koorknaap was geweest.
Vanaf 1912 studeerde hij in Londen: muziekgeschiedenis bij Hubert Parry, compositie bij C.V. Stanford, harmonie en contrapunt bij C. Wood, orgel bij Sir Walter Parratt en koortechnieken bij Sir Walford Davies. Van al zijn leraars had Stanford de grootste invloed op Howells. Stanford noemde hem zijn 'son in music'.
In 1915 bleek dat Howells een schildklierziekte had. Artsen gaven hem nog zes maanden te leven. Hij kreeg echter de kans in een medisch experiment te stappen. Hij waagde het erop, kreeg als eerste patiënt in Groot-Brittannië radiotherapie, genas en werd uiteindelijk 90 jaar oud. Tijdens zijn herstelperiode bleef Howells onophoudelijk componeren. The Royal College of Music bood hem een plaats aan als leraar compositie. Hij kreeg ook diverse onderscheidingen die hem op één lijn plaatsten met Edward Elgar, Ralph Vaughan Williams en Gustav Holst. Ondanks zijn drukke academische activiteiten hield hij nooit op met componeren. Hij beoefende alle genres, maar zijn koorwerken overtreffen al zijn andere composities. Hij slaagde erin de Engelse koortraditie verder te zetten én te verrijken met zijn eigen inbreng en inzichten.
In 1935 stierf zijn 9-jarig zoontje Michael plots aan meningitis (of polio, volgens andere bronnen). Howells en zijn muziek waren van toen af niet meer dezelfde. Heel wat van zijn composities zullen deze persoonlijke tragedie reflecteren. Alhoewel hij geen strikte gelovige was, legde hij zich van dan af meer toe op religieuze muziek. Zo componeerde hij na de dood van zijn zoontje de Hymnus Paradisi (voor koor, soli en orkest), maar dat werk werd pas in 1950 uitgevoerd, en dit op aandringen van zijn vriend en toenmalige mentor Ralph Vaughan Williams. Het bevat passages van een vroeger a capella requiem, dat hij begon vóór Michaels dood, maar pas publiceerde in 1980. Dit requiem droeg hij op aan zijn overleden kind.