Oefennummers. |
Bladmuziek: |
Johann Michael Haydn (Rohrau, 14 september 1737 – Salzburg, 10 augustus 1806) was een Oostenrijks componist. Hij was een jongere broer van de veel bekendere Joseph Haydn.
Hij begon zijn muzikale loopbaan als koorknaap (jongenssopraan) bij de Stephansdom te Wenen. Toen zijn stem volwassen werd, moest hij daarom het koor verlaten en ging zich helemaal toeleggen op het componeren.
Hij componeerde voornamelijk kerkmuziek en daarnaast een veertigtal symfonieën, partita's, orgelwerken en kamermuziek. Vooral zijn missen, met opmerkelijk gebruik van het Gregoriaans, weerspiegelen de Oostenrijkse kerkmuziekpraktijk van de Verlichting.
In 1757 werd hij in Großwardein benoemd tot Musikdirektor van de bisschop aldaar. In 1762 werd hij benoemd tot concertmeester en dirigentvan de bisschop in Salzburg. Dit ambt bekleedde hij 43 jaar lang. In Salzburg raakte hij bevriend met Mozart, die zijn werk zeer waardeerde. Ondertussen schreef hij in die periode 360 composities. Michael Haydn geldt als de eerste componist die belangrijke werken voor mannenkoor schreef. Ook gaf hij les aan onder andere Carl Maria von Weber en Anton Diabelli. Schubert, die zijn mannenkoren ongetwijfeld kende, stond nog tot tranen geroerd bij zijn grafmonument in Salzburg.
Missa Quadragesimalis, MH 552
De catalogus met composities van Michael Haydn omvat bijna 850 werken. Ongeveer tweederde van zijn werk bestaat uit kerkmuziek en omvat eenvoudige Duitse motetten tot de prachtigste Latijnse motetten.
Missen.
Deze laatste nemen een bijzonder belangrijke plaats in in Haydns oeuvre, omdat ze niet alleen alle periodes van zijn creatieve leven vertegenwoordigen, maar ook precies het begin en het einde van zijn carrière markeren: een mis uit 1754 is het allereerste werk van zijn hand, terwijl een mis uit 1805 het laatste werk is dat hij componeerde. Haydn schreef in totaal achtendertig missen en drie zettingen van het Requiem. Hij schreef dertien missen vóór 1763; De rest voltooide hij in onregelmatige volgorde en met langere tussenpozen in Salzburg, meestal ter gelegenheid van een specifiek festival of om een opdracht uit te voeren. Uitgezonderd hiervan zijn de drie Quadragesima-missen MH 551–553, geschreven tussen 15 februari en 31 maart 1794, die werden geschreven voor algemeen gebruik tijdens de vastentijd en - zo lijkt het - onafhankelijk van enige opdracht. In 1790 was Haydn bijna klaar met de grote cyclus van Gradualien-motetten, die hij op bevel van de aartsbisschop als opdracht had gekregen en waaraan hij de hele jaren tachtig had gewerkt.
Hij wendde zich nu (het is niet duidelijk of dit opnieuw op bevel van zijn broer was) tot het schrijven van eenvoudigere kerkelijke werken die passend waren voor hedendaagse liturgische hervormingsmodellen. Sommige hiervan vereisen niet meer dan drie of vier stemmen in pieno met basso continuo en gebruiken thema's uit Gregoriaanse gezangen zoals de missen pro Quadragesima (MH 551), Quadragesimalis (MH 552) en Tempore Quadragesimae (MH 553). De Missa Quadragesimalis MH 552 werd op 6 maart 1794 voltooid. De mis is geen nieuwe compositie, maar eerder een hergebruikte versie van de Missa Dolorum Beatissimae Virginis Mariae, die Haydn in 1762 in Oradea componeerde. Niettemin komt het qua middelenbesparing en uitgesproken homofone stijl overeen met de werken die ontstonden onder invloed van de liturgische hervorming in Salzburg in de jaren 1790. Van alle drie Haydns Quadragesima-missen maakt de Missa Quadragesimalis het minst gebruik van het gregoriaans om melodisch materiaal te creëren. Alleen het korte “Et incarnatus est” citeert een “koraal”, hoewel dit koraal niet in een modern koraalboek terug te vinden is.