Sunrise Mass (1. The Spheres (Kyrie); 2. Sunrise (Gloria); 3. The City (Credo); 4. Identity & The Ground (Sanctus / Benedictus & Agnus Dei). Composer Ola Gjeilo. Live by Bel Canto Choir Vilnius and the Lithuanian Chamber Orchestra. Video from Bel Canto Choir Vilnius’ Christmas & 5th anniversary concert entitled "This is the Only Night", at the Lithuanian National Philharmonics on November 30 and December 1, 2014.
Oefennummers: |
| Sunrise Mass |
Ola Gjeilo
Gjeilo's opleiding als pianist begon bij Wolfgang Plagge (klassiek) en Ole Henrik Giørtz (jazz). Na het studeren aan de Noorse Academie voor Muziek (Norges musikkhøgskole), zette hij zijn studie compositie voort aan de Royal Academy of Music in Londen. In 2001 trok hij naar New York, waar hij in 2006 een mastertitel in klassieke compositie behaalde aan de Juilliard School. Hierna studeerde Gjeilo ook nog filmmuziek in Beverly Hills en momenteel werkt hij fulltime als componist in New York.
Toelichting Sunrise Mass
Gjeilo probeert in de Sunrise Mass de ontwikkeling van het meest transparante en ruimtelijke naar iets volstrekt aards en tastbaars tot stand te brengen. Hij werkt toe van iets vaags en onschuldigs naar iets emotioneels en dramatisch en brengt dit geheel naar een warm en stevig hoogtepunt. Zijn Sunrise Mass is een metafoor voor menselijke ontwikkeling van kind naar volwassene. Het werk is volgens Gjeilo ook te interpreteren als een spirituele reis: hij wil in zijn muziek een positieve ontwikkeling laten zien, waarin conflicten en dissonanties als het ware transcenderen en je verder brengen. Dit doe je niet door te vermijden, maar door er doorheen te gaan, zegt hij.
Kunst heeft de kracht ons dichter bij onszelf te brengen. Daar gelooft hij in. Dat is wat hij hoopt te bereiken met de Sunrise Mass. Deze mis is voor het eerst uitgevoerd in november 2008 in Oslo. Gjeilo noemt het een Symphonic Mass for Choir and String Orchestra. Gjeilo verdeelde de mis in vieren en gaf elk deel een Engelse titel; Deel 1 is ‘The Spheres’ – Kyrie, deel 2 ‘Sunrise’ (Gloria), deel 3 heet ‘The City’ (Credo) en deel 4 ‘Identity & The Ground’ (Sanctus & Agnus Dei).
Door deze niet-Latijnse titels creëert Gjeilo een structuur los van de tekst, een metafysische reis van de hemel naar de aarde. De opzet van het Kyrie is eenvoudig maar effectief: eerst glijden akkoorden dromerig langs en door elkaar, dat doet denken aan de ambient music van Brian Eno. Gjeilo gebruikte hiervoor zeer lange noten en splitste het koor in twee koorhelften. Na een korte spanningsopbouw zingt uiteindelijk het koor dezelfde akkoorden, echter niet meer afwisselend in lange tonen maar na elkaar als één groot koor. Het Kyrie eindigt in een krachtig lang aangehouden unisono slottoon in het orkest. Het opgaan van de zon verklankt Gjeilo door middel van een melodie en een minimal-achtige begeleiding in de hoge strijkers. Dezelfde melodie, bestaande uit dalende lijnen, wordt even later door de sopranen herhaald en in een engelachtige sfeer gezongen. Het Laudamus Te is precies tegenovergesteld en in melodisch stijgende richting vanuit de aarde naar de hemel gedacht.
Deel 3 – The City – is het meest uitdagende deel van de mis vanwege de stuwende kracht van de muziek en de vele contrasten. Gjeilo heeft de tekst van het Credo gedetailleerd behandeld omdat deze tekst “de meest krachtige en zelfverzekerde tekst in de mis is. ‘Ik geloof’ is een krachtig statement.” De staccato en geaccentueerde zestiende noten aan het begin doen denken aan de drukte en bedrijvigheid in een grote stad. De tekst van het Credo wordt in eerste instantie door de mannen in een laag register gezongen. De muziek is duidelijk anders dan in de vorige delen, niet langer engel-achtig maar zwaarder, donkerder in de toonsoort D-klein. Gjeilo eindigt dit deel met een langdurige climaxwerking door nogmaals Thema 1 van het eerste deel te gebruiken, maar deze keer verhoogt hij de puls, zodat elke noot nu een hele noot in lengte is geworden. Daaronder zorgen de strijkers voor een snelle, ‘meedogenloze’ begeleiding. De strijkers hebben het zwaar in dit deel, de structuur is dicht, er zijn veel tremolo’s, snelle l opjes en chromatiek. In deel 4 komt het muzikaal materiaal van het Kyrie weer terug, nu gezongen op de tekst van het Sanctus. The Ground – het Agnus Dei – is anders dan alle andere delen van de Sunrise Mass. Gjeilo definieert het met de termen “resolutie”, “introductie” en “verlichting”. Na alle spanning is The Ground de plaats van absolute vrede, rust en opluchting. Niet langer is de muziek zwevend in de sferen, stijgend met de zon, bruisend in de stad of zichzelf aan het ontdekken. De muziek beeldt nu een éénheid uit tussen de mensheid en de aarde; hierin ligt een gevoel van bewustzijn dat alles geaard is en echt. Gjeilo laat de luisteraar een reflectie voelen door het voltooien van ‘de reis’ na het gehele werk gehoord te hebben. Over de ‘Sunrise Mass’ schreef Gjeilo zelf: “The music of the Sunrise Mass goes from dark and dream-like, to more emotional and dramatic, and eventually warm and grounded. It’s important to me that there is a positive evolution in artistic expressions, to move everything forward. T at it has the capacity to help bring us deeper into ourselves rather than the other way. I really do think that’s the main point of art. I don’t know if I in any way am one of them, but I think true artists have the ability to share something very important, to express a deeper connection with something sacred; soul, or God, or nature, or whatever we perceive it as, through art. And I always believed that gift should be used to uplift and remind ourselves of who we really are and what’s truly important in our lives, whatever that may be”.