Jos van Veldhoven, dirigent
Maria Keohane, sopraan
Tim Mead, alt
Daniel Johanssen, tenor
Matthew Brook, bas
Oefennummers: |
Bladmuziek: |
Toelichting:
Bach schreef zijn Cantate BWV 105 voor de vijfentwintigste juli 1723; het was de tiende cantate die hij uitvoerde na zijn aantreden als Thomaskantor in Leipzig. Het is ontegenzeggelijk een meesterwerk, zowel in de kwaliteit van de afzonderlijke delen als in de eenheid en samenhang daartussen. Schweitzer noemde het een 'monumentaal muziekdrama', en de in zijn waarderingen altijd wat terughoudende musicoloog Alfred Dürr (1918-2011) rekent deze cantate tot de 'großartigsten Seelenschilderungen barocker und christlicher Kunst'. Dat compliment geldt niet alleen Bach, maar zeker ook zijn onbekende tekstdichter, die Bach voorzag van een hecht gestructureerd, theologisch doortimmerd en beeldrijk libretto.
De evangelietekst voor deze 9e zondag na Trinitatis, waarop de cantate zich zou moeten baseren, is Lucas 16: 1-9, de parabel van de onrechtvaardige rentmeester, een tekst waarover veel exegetisch is getobd, want wat is het geval? Jezus vertelt hoe een wegens wanbeheer ontslagen rentmeester nog snel even een wit voetje regelt bij schuldenaren van zijn heer door ze - op diens kosten - een forse schuldreductie te offreren. Tot ieders verbazing prijst Jezus deze rentmeester, voorbijgaand aan ‘s mans evident frauduleuze handelen, vanwege zijn snelheid, gewiekstheid en vooruitziende blik: 'Maak u vrienden met behulp van de valse mammon', de 'kinderen van de duisternis' zijn slimmer dan de 'kinderen van het licht'.
Bachs tekstdichter omzeilt deze theologische complicaties door zich te beperken tot de gedachte dat allen God ooit rekenschap zullen moeten geven en hun zielen slechts kunnen redden door het geloof in een vergeving der zonden door Christus' plaatsvervangend lijden. Zo gebeurde dat ook in Cantate 168, Tue Rechnung! Donnerwort, die Bach twee jaar later voor dezelfde zondag schreef.