Mozart - Litaniae de venerabili altaris sacramento, KV 243
Uitvoerenden:
Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor o.l.v. Frieder Bernius
Sarah Wegener [sopraan]
Sophie Harmsen [alt]
Ilker Arcayürek [tenor]
Sebastian Noack [bas]
Opgenomen: AVROTROS Vrijdagconcert, vrijdag 24 maart 2017, in TivoliVredenburg te Utrecht.
Oefennummers: |
Toelichting:
Litaniae de venerabili altaris sacramento (in Es majeur), KV 243 is een litanie geschreven door Wolfgang Amadeus Mozart.
Mozart schreef dit werk in Salzburg in 1776. In die tijd werd hem bij het schrijven van stukken dwang opgelegd door de aartsbisschop Graaf Hieronymus Colloredo, die Mozarts talent voor het schrijven van kerkmuziek nou niet bepaald waardeerde. Indertijd had hij weinig mogelijkheden om werkelijk vrij te zijn in het schrijven en deze litanie is een van de buitenkansjes die Mozart kreeg. Dit resulteerde in een litanie die de oudere strikte stijl aanhield van schrijven, maar daarnaast werd gecombineerd met elementen uit de voorliefde van Mozart voor de opera.
De
Litaniae de venerabili altaris Sacramento is de laatste en meest volwassen van
zijn vier Litanie-zettingen. Gecomponeerd in 1776 - vóór de missen, het Requiem
en de Vesper-instellingen, werd het voor het eerst uitgevoerd op Palmzondag in
Salzburg. De sacramentele litanie is een smeekgebed, met een gestage herhaling
van toejuichingen, en een getuigenis van lofprijzing en verering van de
eucharistie.
Mozart gebruikte als model voor zijn werk de sacramentele litanieën van zijn voorgangers en tijdgenoten uit Salzburg, waarbij stile antico werd versmolten met stile moderno. Zo maakte Mozart voor het voorlaatste deel, "Pignus futurae gloriae", traditioneel ingesteld als een dubbele fuga, een speciale studie van de "Pignus"-fuga's van Michael Haydn. De geest van de oude kerkstijl van compositie wordt ook opgeroepen door de cantus firmus in het 'Viaticum', afgeleid van het gregoriaanse gregoriaans Pange lingua. De andere delen zijn symfonisch van opzet. Uitbundig versierde virtuoze aria's met een sterke opera-invloed drukken verering uit van het "levende brood" en het "zoetste banket" (Panis vivus en Dulcissimum Convivium). De bijzonder zachte toonkleur van de Litanie bereikt de uiterste fijnheid in het "Agnus Dei" door het gebruik van drie solo-instrumenten (fluit, hobo en cello). Trillende snaartremolo's en het gefluister dat oploopt tot verpletterende uitroepen in het refrein worden gebruikt om ontzag voor het Heilige der Heiligen in "Tremendum".
Mozart gebruikte als model voor zijn werk de sacramentele litanieën van zijn voorgangers en tijdgenoten uit Salzburg, waarbij stile antico werd versmolten met stile moderno. Zo maakte Mozart voor het voorlaatste deel, "Pignus futurae gloriae", traditioneel ingesteld als een dubbele fuga, een speciale studie van de "Pignus"-fuga's van Michael Haydn. De geest van de oude kerkstijl van compositie wordt ook opgeroepen door de cantus firmus in het 'Viaticum', afgeleid van het gregoriaanse gregoriaans Pange lingua. De andere delen zijn symfonisch van opzet. Uitbundig versierde virtuoze aria's met een sterke opera-invloed drukken verering uit van het "levende brood" en het "zoetste banket" (Panis vivus en Dulcissimum Convivium). De bijzonder zachte toonkleur van de Litanie bereikt de uiterste fijnheid in het "Agnus Dei" door het gebruik van drie solo-instrumenten (fluit, hobo en cello). Trillende snaartremolo's en het gefluister dat oploopt tot verpletterende uitroepen in het refrein worden gebruikt om ontzag voor het Heilige der Heiligen in "Tremendum".